-Κατάργηση δημοτικών ενοτήτων-όλοι οι δήμοι ενιαία εκλογική περιφέρεια
-Κατάργηση της απόσπασης λόγω εκλογής των συμβούλων
-Δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για όσους το επιθυμούν
-Εκλογή δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων «επικρατείας» άνευ σταυρού
Υπόμνημα για το κοινό Συνέδριο των Διοικητικών Συμβουλίων Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας και Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας απέστειλε το Υπουργείο Εσωτερικών στο οποίο επισημαίνει πως η σύνταξη του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι μια εν εξελίξει διαδικασία, η οποία συντελείται από ειδική επιτροπή υψηλού κύρους, υπηρεσιακά στελέχη του Υπουργείου Εσωτερικών και την επιστημονική καθοδήγηση σημαντικών προσωπικοτήτων από το χώρο της Δικαιοσύνης, της Επιστήμης και της Διοίκησης, με ευρεία συμμετοχή αιρετών και στελεχών που έχουν υποδείξει τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης.
Το σχέδιο του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, υπακούοντας στις αρχές μιας σύγχρονης διακυβέρνησης, αποτελεί ένα προοδευτικό κείμενο διατάξεων, καθώς επικαιροποιεί, κωδικοποιεί, εκσυγχρονίζει και απλουστεύει μια δαιδαλώδη και πολυποίκιλη νομοθεσία δεκαετιών, με στόχο την ασφάλεια δικαίου.
Ο Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα συμβάλει:
✓ στην άρση δυσερμήνευτων διατάξεων, ασαφειών και συγκρουσιακών ρυθμιστικών προβλέψεων, καθώς και την απαλοιφή ανενεργών διατάξεων,
✓ στην προώθηση ενός «ενιαίου» ρυθμιστικού πλαισίου ανά θεματική ενότητα,
✓ στον περιορισμό των συναρμοδιοτήτων και επικαλύψεων,
✓ στην προώθηση ενός πολύ-επίπεδου συντονισμού,
✓ στην απλούστευση της γραφειοκρατίας και των ενδο-διοικητικών βαρών,
✓ στη βελτίωση της ποιότητας και της αποδοτικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και των πολιτικών,
✓ στον εξορθολογισμό και τον περιορισμό του λειτουργικού κόστους και του κόστους παροχής υπηρεσιώντων δήμων και των περιφερειών,
✓ στην προώθηση της βιωσιμότητάς τους.
Ο Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελεί μια καινοτομία στον τρόπο που επαναπροσεγγίζει όλα τα θέματα που αφορούν:
α) στον τρόπο εκλογής των αιρετών αρχών,
β) στη διακυβέρνηση των δήμων, των περιφερειών και των νομικών τους προσώπων, γ) στην άσκηση των αρμοδιοτήτων τους,
δ) στην οικονομική τους διοίκηση, με σεβασμό στην οικονομική αυτοτέλεια,
ε) στην καταστατική θέση των αιρετών και
στ) στην άσκηση της κρατικής εποπτείας.
Το αμέσως προσεχές διάστημα, θα εξεταστούν αναλυτικά οι αποφάσεις που έχουν λάβει τα Δ.Σ. της ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ από το 2020 έως σήμερα και που αφορούν ζητήματα που απαιτούν νομοθετική ρύθμιση και είναι αντικείμενο του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προκειμένου να εξεταστεί η ενσωμάτωση στις διατάξεις του.
Α. Σημαντικές αλλαγές στην εκλογική διαδικασία
-Δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τους εκλογείς, εφόσον το επιθυμούν.
-Δυνατότητα εκλογής άνευ σταυρού (εφόσον το επιθυμούν οι συνδυασμοί) από 1 έως 3 δημοτικών συμβούλων και υποχρεωτικά 2 έως 3 στις περιφέρειες, ανάλογα με τον αριθμό των μελών του συλλογικού οργάνου.
-Κατάργηση δημοτικών ενοτήτων ως εκλογικών περιφερειών στους δήμους- όλοι οι δήμοι της χώρας θα είναι ενιαία εκλογική περιφέρεια.
-Κατάργηση της δυνατότητας απόσπασης λόγω εκλογής των συμβούλων όλων των οργάνων προς υπηρεσίες που βρίσκονται στον τόπο εκλογής τους.
-Επικαιροποίηση και απλοποίηση του ελέγχου των οφειλετών που έχουν ασυμβίβαστο.
-Επικαιροποίηση κωλυμάτων / ασυμβιβάστων των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων.
-Ανασχεδιασμός όλου του νομοθετικού πλαισίου που αφορά τις εκλογικές δαπάνες των υποψηφίων συνδυασμών και εν γένει τους κανόνες διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας (ενδεικτικά απλοποίηση τήρησης βιβλίων συνδυασμών σε αναλογία με την ισχύουσα νομοθεσία για σωματεία, επανακαθορισμός περιορισμού εμφανίσεων, ειδική μέριμνα για παράνομη αφισοκόλληση, επανακαθορισμός ανωτάτων ορίων δαπανών συνδυασμών και υποψηφίων, εξαίρεση από δημοσιοποίηση στοιχείων στην κεντρική βάση δεδομένων των υποψηφίων συμβούλων)
Β. Διακυβέρνηση δήμων, περιφερειών και των νομικών τους προσώπων
-Κοινές διατάξεις για δήμους και περιφέρειες αναφορικά με τον τρόπο συγκρότησης των οργάνων τους και τη λειτουργία αυτών.
-Το δημοτικό, το περιφερειακό συμβούλιο, η δημοτική και η περιφερειακή επιτροπή μπορεί να συνεδριάζει με όλους τους διαθέσιμους τρόπους (δια ζώσης, με ηλεκτρονικά μέσα και μεικτό «υβριδικό» τρόπο), χωρίς περιορισμό.
-Επικαιροποίηση των αρμοδιοτήτων των συλλογικών και μονομελών οργάνων διοίκησης των δήμων και των περιφερειών. Οι δήμοι με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων θα μπορούν να συστήνουν και δεύτερη επιτροπή αποφασιστικού χαρακτήρα.
-Διαφάνεια και δημοσιοποίηση όλων των αποφάσεων και των πρακτικών του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου, με διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Γ. Άσκηση ελέγχου νομιμότητας
-Συστήνεται η Υπηρεσία Γενικής Εποπτείας Νομιμότητας ΟΤΑ με επικεφαλής τον Γενικό Επόπτη Νομιμότητας, ο οποίος θα συντονίζει τον έλεγχο νομιμότητας στις επτά (7) Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας και θα διασφαλίζει την ομοιομορφία του ελέγχου.
-Ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ διενεργείται μέσω ηλεκτρονικού πληροφοριακού συστήματος, με σκοπό το αδιάβλητο της διαδικασίας και την ταχύτερη διεκπεραίωση των υποθέσεων. Μπαίνει τέλος στην διακίνηση εγγράφων από και προς τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις.
-Περιορίζεται ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας σε συγκεκριμένες κατηγορίες πράξεων, ώστε να διασφαλίζεται ένα ελάχιστο δίχτυ προστασίας, χωρίς να περιορίζεται η ελεύθερη δράση των ΟΤΑ.
-Θεσπίζεται σαφές και δεσμευτικό χρονικό όριο για τον έλεγχο της νομιμότητας μιας πράξης.
-Δημιουργούνται δύο πειθαρχικά συμβούλια με τακτικούς διοικητικούς δικαστές και εκπροσώπους της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ κεντρικά στο Υπουργείο Εσωτερικών: ένα για την εξέταση των πειθαρχικών παραπτωμάτων και ένα για την επιβολή της ποινής της παύσης.
-Το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι πλέον το μόνο αρμόδιο όργανο εξέτασης της αστικής ευθύνης των αιρετών.
Δ. Καταστατική θέση αιρετών
Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, θα οριστικοποιηθεί το σύνολο των διατάξεων που αφορούν την καταστατική θέση αιρετών. Ζητήματα που μένουν για εξέταση:
-Ύπαρξη επαγγελματικού ασυμβίβαστου δημάρχου (όσον αφορά ενεργή συμμετοχή σε εταιρεία ή άσκηση ατομικού επαγγέλματος), καθώς αυτός λαμβάνει αποδοχές ίσες με αυτές του Γ.Γ. Υπουργείου, (δηλαδή σε δήμους άνω των 200.000 όπως είναι σήμερα ή άνω των 100.000 εφόσον λάβουν αντιμισθία Γ.Γ.)
-Επαναφορά σε θέση προϊσταμένου διεύθυνσης είτε σε οργανική μονάδα είτε κατά πλάσμα δικαίου για δημάρχους και περιφερειάρχες που επιστρέφουν στη δημόσια υπηρεσία τους.
-Καθορισμός ημερών ειδικής άδειας σε όσα αιρετά πρόσωπα δεν αναστέλλεται η άσκηση των υπαλληλικών τους καθηκόντων ή η επαγγελματική τους δραστηριότητα. Σε αυτή την κατηγορία αιρετών προσώπων καταβάλλονται έξοδα παράστασης.
-Διατήρηση ή μη του καθεστώτος των άμισθων αντιδημάρχων και άμισθων αντιπεριφερειαρχών.